چند اصل حقوقی کلی در مورد non-compete

دوستان: سوالات زیادی هست در مورد non-compete؛ برای همین چند اصل حقوقی کلی رو زیر نوشتم. لطفا توجه کنید که اینها اصولی هستند کلی؛ این نصیحت حقوقی شخصی نیست.

___________

۱. اول یک اصل پایه‌ای و کلی در مورد سیستم حقوقی آمریکا: سیستم‌های حقوقی آمریکا و انگلیس، بر خلاف سیستم‌های حقوقی سایر کشورهای اروپایی (و اکثر کشورهای دنیا) هستن. در اروپا (مثلا فرانسه و آلمان)، و اکثر کشورهای دنیا، سیستم حقوقی سیستم Civil Law هست. یعنی تمامی قوانین یک‌جا و از یک مجاری خاص تدوین شدند. این سیستم رو ما در ایران هم داریم. مثلا هست قوانین کیفری، جزایی، مالیاتی، و و و، و. هر کسی می‌تونه بره کتابخونه و کتاب مورد نظر رو بگیره و یهو تمامی قوانین مالیاتی رو مثلا یک جا پیش رو داشته باشه.

ولی سیستم‌های آمریکا و انگلیس، سیستم حقوقی Common Law هستند. یعنی، علاوه بر یک سری قوانین تبیین شده، هر رائ دادگاهی هم به نوبه خود قانون حساب می‌شه. به عبارتی دیگر: در حالی که در اکثر دنیا دادگاه قانون رو تعبیر می‌کنه، در آمریکا دادگاه نه تنها تعبیر، بلکه خود قانون‌گذار هم هست - چون هر حکمش به عنوان قانون قابل استناد هست در داد‌گاه‌های بعدی.

ربط این رو تأ آخر داستان پیدا می‌کنیم به non-compete.

۲. عصارهٔ کلی قوانین non-compete این هست که باید یک بالانس ایجاد کنند، بین:

- نیاز کارفرما، که بتونه اطلاعات سری و بیزنس سکرت‌های(Business Secrets) خودش رو محافظت کنه، به خصوص از دست کارمندی که به این اطلاعات سری آشنا هست و (حالا به هر دلیلی) می‌خواد از شرکت خارج بشه. و

- نیاز کارمند، که اگر از کارش خارج شد (حالا به هر دلیلی)، بتونه در زمینهٔ کاری خودش، شاید حتی تو یک شرکت رقیب، کار کنه.

برای همین، عصارهٔ کلی سیستم non-compete در آمریکا اینه که دادگاه فقط بندهایی رو که "reasonable" هستن ممکنه به اجرا بزاره.

(Only "reasonable" non-compete clauses are enforceable.)

مثلا، فرض کنید یک سر داستان نظافتچی شرکت آمازون هست؛ ایشون اگر از آمازون جدا شد، آمازون نمی‌تونه بگه شما حق نداری تا ۲ سال در شرکت دیگری نظافت کنی؛ چون نظافت کردن اطلاعات سری نمی‌خواد و اینجا این نیاز کارفرما در بالانس با نیاز کارمند reasonable نیست.

مثلا، حالا فرض کنید اون سر دیگهٔ داستان رو، مثلا مایکروسافت می‌خواد آمازون رو بخره و Jeff Bezos می‌خواد از آمازون جدا بشه؛ اینجا مایکروسافت می‌تونه به Jeff Bezos بگه شما در عوض این چند ده میلیارد دلاری که من به شما پرداخت می‌کنم، تا ۲ سال حق نداری شرکت دیگری مثل آمازون رو تاسیس کنی -- چون اینجا نیاز کارفرما در بالانس با نیاز کارمند reasonable هست.

۳. هر ایالتی در آمریکا، در طول زمان، تلفیقی از قوانین Civil و Common ایش استاندارد خاص خودش در امور non-compete رو ایجاد کرده. یعنی که هر ایالتی، یه خطی کشیده در فاصلهٔ بین دو مثال فرضی بالا، که "reasonable" برای اون ایالت کجا هست در اون فاصلهٔ فی‌ما‌بین.

به طور مثال، در طول زمان، دادگاه‌های کالیفرنیا، متمایل بودن به طرف کارمندها (employEEs). برای همین بالانس رو هل دادن طرف کارمندها. به طور کلی، در کالیفرنیا، بجز موارد خاصی، کارفرما نمی تونه non-compete علیه کارمند در دادگاه به اجرا بزاره.

دادگاه‌های ایالت‌های جمهوری‌خواه تر، در طول زمان، متمایل بودند به طرف کارفرماها (employERs). برای همین بالانس رو هل دادن طرف اون ها. دادگاه‌های اون ایالت‌ها در موارده بیشتری حاضرن non-compete رو علیه کارمند به اجرا بزارن.

۴. توجه داشته باشین که حتی اگر کارفرما نتونه non-compete رو به اجرا بزاره (مثلا در کالیفرنیا)، این دلیل نمی‌شه که نتونه برای شما مشکل ایجاد کنه اگر شما بندهای قراردادی رو که امضا کردین نقض کردین. حداقلش اینه که اگر هنوز اونجا کار می‌کنین می تونه شما رو اخراج کنه. یا می‌تونه به کارفرمای بعدی شما خبر بده که شما بند‌های قرردادی رو که خودتون امضا کردین رو نقض می‌کنین، آدم dishonest‌ای هستین. (صرف این که قراردادی در دادگاه قابل اجرأ نیست، ضمانت اخلاقی شما در امضای قرارداد رو نقض که نمی کنه.)

۵. از وکیل‌ها ناراحت نشین وقتی جواب سر راست نمی دن، یا می‌گن "بستگی داره." با توجه به نوع و setup سیستم حقوقی آمریکا (و انگلستان)، بر اساس Common Law، گفتن این‌که مثلا "هیچ non-compete‌ای قابل اجرا نیست در کالیفرنیا" فقط وقتی ممکنه که کسی تماااامی کیس‌هایی که تماااامی دادگاه‌ها در کالیفرنیا در مورد اون موضوع صادر کردن رو از اول تا الان خونده باشه؛ چون هر کدوم از اون‌ها خودش حکم قانون رو داره!!!

If a lawyer gives you an easy answer, beware!!! They are either AMAZING or a CON-ARTIST!

موفق باشید!